Mianem kredytu darmowego określa się sytuację, która została uregulowana w art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim. Przepis ten nakłada na kredytodawcę sankcję za naruszenie określonych przepisów ustawy o kredycie konsumenckim. Dotyczy to art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1–8, 10, 11, 14–17, art. 31–33, art. 33a i art. 36a–36c ustawy o kredycie konsumenckim.
W razie naruszenia któregokolwiek z wymienionych wyżej przepisów kredytodawca traci uprawnienie do odsetek i innych kosztów pozaodsetkowych. Gdy spojrzymy przede wszystkim na wartość prowizji, które obecnie pobierają kredytodawcy od udzielonych kredytów, to korzyść dla kredytobiorcy jest oczywista.
Wśród naruszeń przepisów ustawy o kredycie konsumenckim jest brak lub niewłaściwe określenie informacji o kosztach kredytu w umowie o kredyt konsumencki. Zgodnie z art. 30 ust. 1 obligatoryjnym elementem umowy o kredyt konsumencki jest „informacja o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie”.
Wśród kosztów, które kredytodawca musi podać w umowie o kredycie konsumenckim są więc nie tylko prowizje, ale i wszelkie inne koszty związane z udzielonym kredytem. Nie ma więc żadnego znaczenia, jakim tytułem zostanie opatrzona określona opłata, którą pobiera kredytodawca. Może nią być przykładowo: opłata przygotowawcza, opłata administracyjna, opłata manipulacyjna, wynagrodzenie za udzielenie pożyczki pożyczki, Do kosztów, które powinien również kredytodawca uwzględnić w umowie o kredyt konsumencki należą koszty windykacji należności. Jeśli więc kredytodawca obciąży kredytobiorcę – nawet choćby w trakcie trwania umowy kredytowej – jakimikolwiek opłatami windykacyjnymi – nieuwzględnionymi w umowie kredytowej, to kredytobiorca będzie uprawniony do skorzystania z sankcji kredytu darmowego.
Aby skorzystać z sankcji kredytu darmowego, wystarczy złożyć na piśmie stosowne oświadczenie i przesłać je do kredytodawcy. W takim oświadczeniu należy wskazać konkretne uchybienia popełnione przez kredytodawcę np. brak prawidłowego określenia opłat w treści umowy kredytu.
