Podstawowym prawem konsumenta zawierającego umowę w formie elektronicznej np. dokonującego zakupów w sklepie internetowym – jest prawo do odstąpienia od takiej umowy, co zasadniczo może nastąpić bez podawania jakiejkolwiek przyczyny i bez ponoszenia żadnych kosztów.
Termin
Termin do odstąpienia od umowy od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, wynosi 14 dni i liczony jest od dnia, w którym konsument otrzymał zamówioną rzecz. Inaczej jest w przypadku, gdy konsument nie dostaje rzeczy, a zawiera umowę polegającą np. na wykonaniu przez przedsiębiorcę określonej usługi – wówczas czternastodniowy termin do odstąpienia od umowy liczony jest od dnia faktycznego zawarcia umowy.
Termin do odstąpienia od umowy przez konsumenta jest natomiast znacznie dłuższy, jeśli przedsiębiorca przy zawieraniu umowy nie poinformuje konsumenta o służącym mu prawie do odstąpienia od umowy. W takim przypadku konsument może odstąpić od umowy w terminie 12 miesięcy. Jeśli natomiast w tym czasie przedsiębiorca uzupełni swój obowiązek i pouczy konsumenta o prawie odstąpienia od umowy, to z takiego uprawnienia konsument będzie mógł skorzystać w terminie 14 dni od dnia otrzymania informacji od przedsiębiorcy.
Forma
Wprawdzie ustawa o prawach konsumenta nie wskazuje formy, w jakiej powinno być złożone oświadczenie konsumenta o odstąpieniu od umowy, to jednak ze względów praktycznych – dowodowych – takie oświadczenie należałoby złożyć w formie pisemnej. Wystarczające będzie w takiej sytuacji wysłanie w ostatnim dopuszczalnym terminie oświadczenia w formie listownej lub kurierskiej (liczy się data nadania listu/przesyłki).
Oświadczenie o odstąpieniu od umowy może być złożone przy wykorzystaniu formularza otrzymanego od przedsiębiorcy lub formularza stanowiącego załącznik do ustawy o kredycie konsumenckim. Nie jest to jednak obowiązkowe.
Jeśli natomiast przedsiębiorca akceptuje możliwość złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy w formie elektronicznej (co np. może wynikać z treści regulaminu sklepu internetowego), to konsument takie oświadczenie może przesłać pocztą elektroniczną lub za pomocą formularza znajdującego się na stronie internetowej przedsiębiorcy. Złożenie w trybie elektronicznym oświadczenia o odstąpieniu od umowy skutkuje po stronie przedsiębiorcy obowiązkiem przesłania konsumentowi potwierdzenia na trwałym nośniku informacji o otrzymanym odstąpieniu od umowy.
Skutki
Odstąpienie od umowy skutkuje tym, że uważa się ją za niezawartą. Przedsiębiorca w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia otrzymania oświadczenia o odstąpieniu od umowy – ma obowiązek zwrotu wszelkich otrzymanych od konsumenta płatności, w tym kosztów przesyłki rzeczy. Zwrot płatności powinien nastąpić w takie samej formie co wcześniej dokonana przez konsumenta płatność np. przelew bankowy, chyba, że konsument wyraźnie zgodził się na inną formę zwrotu płatności.
Obowiązkiem konsumenta jest zwrot rzeczy w terminie 14 dni od dnia, w którym odstąpić od umowy. Do zachowania tego terminu wystarczające jest odesłanie rzeczy w ostatnim dniu czternastodniowego terminu. Przedsiębiorca może również zaproponować osobiste odebranie rzeczy.
Konsument odstępujący od umowy musi liczyć się z obowiązek poniesienia kosztów zwrotu rzeczy, chyba, że:
1) przedsiębiorca zgodził się je ponieść
albo
2) konsument nie został poinformowany o konieczności poniesienia tych kosztów.
Ponadto konsument jest odpowiedzialny za zmniejszenie wartości rzeczy np. gdy dokona jej uszkodzenia lub zniszczenia. Wówczas przedsiębiorca w zależności od rodzaju ubytku rzeczy może obciążyć konsumenta obowiązkiem zapłaty odszkodowania, a tym samym odmówić zwrotu całości lub części płatności.
Z punktu widzenia konsumenta ważne jest przede wszystkim, że przepisy ustawy umożliwiają przedsiębiorcy wstrzymanie się ze zwrotem płatności do czasu otrzymania rzeczy z powrotem lub do czasu otrzymania dowodu odesłania rzeczy (np. dowodu nadania listu/przesyłki). Zatem w praktyce kolejność jest taka, że wpierw konsument musi zwrócić rzecz, a dopiero potem może odzyskać uiszczoną uprzednio płatność.
